Miriam van Reijen, 'Spinoza. De geest is gewillig, maar het vlees is sterk',

Eerste onderwerp bericht herinnering :

Samenvatting  boek.

Auteur: M. Van Reijen

Nederlands
180 pagina's
Klement
maart 2008
Alle productspecificaties


Dit boek wil vooral het actuele belang laten zien van Spinoza's denken, dat in bepaalde opzichten als tegendraads kan worden gekenmerkt. Het schetst een weg naar wat Spinoza het 'ware goed' noemt, een individuele levenskunst, waarin inzicht, deugd, macht, vrijheid en vreugde samenvallen. Het schetst ook een weg naar het 'hoogste goed', een tegelijk verleidelijk en realistisch perspectief van een samenleving waar de mens, juist door zich met anderen te verenigen, zijn hoogste eigenbelang realiseert.

Het boek maakt korte metten met de nog steeds gangbare opvatting dat in Spinoza's filosofie, net als bij de Stoïcijnen en Descartes met hun sterk rationalistische inslag, de ratio de emoties de baas zou kunnen. Een belangrijk basisidee in Spinoza's werk is immers juist dat de rede niets vermag tegenover de passionele drijfveer van het 'vlees', zodat zij zelf tot passie wordt.

Recensie(s)

Over Spinoza (1632-1677) zijn in de afgelopen jaren veel boeken verschenen, die ofwel een bepaald aspect van de filosoof of zijn werk belichten ofwel een poging doen zijn denken te verduidelijken. Het boek van Van Reijen valt vooral in de laatste categorie. Het draait vooral om de praktische, psychologische en politieke kanten van Spinoza's werk en het belang van zijn denken voor de actualiteit. Prettig is, dat Van Reijen goed toelicht op welke manier zij Spinoza benadert en interpreteert. In zijn voorwoord zegt Herman De Dijn (hoogleraar te Leuven) dat Spinoza's filosofie aan bod komt op 'een bevattelijke manier die het midden houdt tussen een al te populariserende en een al te academische behandeling. De uiteenzetting steunt op een grote vertrouwdheid met Spinoza's teksten en op de overtuiging dat hij het bij het rechte eind heeft.' Het boek gaat ook in op vergelijkingen tussen aspecten van het denken van Spinoza en dat van bijvoorbeeld Freud en Sartre. De niet te simpele en toch toegankelijke manier waarop zij dit doet, maakt dit boek tot een goede, hedendaagse inleiding op het werk van Spinoza.

Drs. Monique Groot




Zelden was ik het minder met een recensie eens dan met de bijdrage van mijn anoniem gebleven voorganger. Ik vind Mirjam van Reijens boek een uitstekende bijdrage aan het denken over de betekenis van Benedictus de Spinoza voor het (ons) dagelijks leven. Zeker, de schrijfster heeft Spinoza hoog en ze steekt haar respect voor de meester niet onder stoelen of banken. Maar voor wie een beetje kan lezen bespreekt ze zijn filosofie - in het bijzonder de Ethica - op een een heldere, overzichtelijke manier. En mogen haar interpretaties soms wat vergezocht zijn, onveranderlijk stemmen ze tot heilzame overpeinzing. Minpuntjes zijn wat mij betreft alleen de stilistische slordigheden en Van Reijens neiging tot overcompleetheid. Dat Spinoza-expert Herman de Dijn dit boek in zijn voorwoord van harte aanbeveelt, zou eigenlijk al genoeg moeten zeggen.




Vol verwachting kocht ik onlangs dit boek: wie wil er niet meer over het gevarieerde en nog steeds uitdagende denken van Spinoza weten? Om eerlijk te zijn: dit boek is mij tegengevallen. Dat komt door twee oorzaken: 1. Het is ongestructureerd. Weliswaar is er een mooie hoofdstukverdeling maar de tekst van het boek is een verzameling van losse zinnen zonder een duidelijk betogende lijn. Het leest als een verzameling aantekeningen met af en toe een concreet voorbeeld. Maar een betoog is het nergens. 2. Schrijfster Miriam van Reijen is zó overtuigd dat Spinoza het bij het rechte eind had dat ze een ANALYTISCHE duiding WAAROM dat eigenlijk voor haar zo is maar heeft overgeslagen. Het boek mist een grondige analyse van Spinoza's denkbeelden: het problematiseert niets en gaat ook niet met een nauwkeurige filosofisch scheermes langs Spinoza's belangrijkste thesen. Eigenlijk is het probleem dat Van Reijen teveel en GELOVIGE SPINOZIST blijft die niet kritisch naar Spinoza wil kijken. Kortom: dit boek is het niet. Men kan zich voor Spinoza beter wenden tot de lezingen van Nadler en De Dijn. Een gemiste kans. Het wordt tijd dat Rüdiger Safranski zich eens over Spinoza buigt.

http://spinoza.blogse.nl/log/de-geest-is-gewillig-maar-het-vlees-is-sterk.html


.
Edit: Topic titel aangepast

Wat wordt er dan bedoel met immanentie en waarvan of waarin.?.

Buiten heelhetal is er immers niets.

Terwijl ik me bij dat heelhetal en het niets niets kan voorstellen.
Is er een einde aan heelhetal, zijn daar grenzen aan.?
Kan iets buiten heelhetal treden?

Een stoel is een stoel. Hoe die stoel eruitziet doet niet terzake een stoel is immanent, het concept stoel kan niet buiten zijn zijn treden.

Ik zie God als alles wat is ( wat het alles ook is of zal blijken te zijn ? )

marmot

Met Gods immanentie wordt gedoeld dat - naar ervaring van mystici - God in het centrum van de ziel woont. Maar in de ervaring van een-zijn van God en de ziel, is er dus nog steeds sprake van het zelf, hoe klein ook. Dit dus ter onderscheiding van hoe, wie of wat God in zichzelf is. Alleen het zelf kent ervaringen en als het zelf wegvalt valt dus ook die ervaring weg. En dan kan men, in de woorden van Bernadette Robert, door Gods eigen ogen kijken. Ziet men dan een andere werkelijkheid?
Nee, dat niet, maar wel vanuit een ander perspectief. Dan ziet men de mensen en de wereld als voorwerp van onbegrensd ,mededogen barmhartigheid, waarachtig zorg, liefde en toewijding.
Om het provocerend te zeggen voegt ze eraan toe: Het zelf kan niet liefhebben, het zelf weet niet wat liefde is

Het zelf zou dan een ding zijn met eigenschappen ? of een idee? Een concept zoals die stoel?
Het zelf kent zichzelf niet, is slechts?

Guustaaf scheef:

Nee, dat niet, maar wel vanuit een ander perspectief. Dan ziet men de mensen en de wereld als voorwerp van onbegrensd ,mededogen barmhartigheid, waarachtig zorg, liefde en toewijding.
Om het provocerend te zeggen voegt ze eraan toe: Het zelf kan niet liefhebben, het zelf weet niet wat liefde is.



Marmot:
Dan zou liefde en al die mooie begrippen dus de uitrusting/ equipment zijn van het zelf om te overleven of het leven mogelijk te maken,..... om het provocerend te zeggen:shock:

Ik stel voor om je voor de beantwoording van de vraag "Is het zelf een ding met eigenschappen?" te verwijzen naar andere topics waarin ik daar uitvoerig over schreef. Maar om kort te antwoorden. Ja, het zogenaamde ego is een object dat waargenomen kan worden.
Je kunt toch je gedachten, herinneringen, je verlangens, je emoties -al die mentale activiteiten die we het etiket "ik" opplakken - waarnemen. En wat waargenomen kan worden ben JIJ niet. We zijn niet het waargenomene maar de waarnemer daarvan.

"Dan zou liefde en al die mooie begrippen dus de uitrusting/ equipment zijn van het zelf", schrijf je.
Waar slaat dat "Dan"op?
ik beweerde juist het tegenovergestelde. Het zelf kan niet liefhebben, het zelf weet niet wat liefde met een hoofdletter is.Dat bloeit juist pas op - die onvoorwaardelijke liefde - als het zelf er niet meer is.

Amor intellectualis Dei

Die verstandelijke liefde tot God zou die onvoorwaardelijke liefde kunnen inhouden.

Dus niet alleen om de gemoedrust van jezelf maar alleenal het besef dat alles is zoals het is omdat het niet anders kan zijn.




marmot

Guustaaf schreef:Hoi Maria
Hoe kan men nu, als er sprake is van een Gods-BESEF, dus van een bewustzijn van Gods aanwezigheid, opeens dat besef of bewustzijn "afschaffen"??

Ik schreef het waarschijnlijk verkeerd
Het godsbeeld had ik afgeschaft.
Het godsbesef heeft wat lager geduurd, inderdaad zoals jij ook aangeeft, omdat je wat dat betreft moeilijker een knop kunt omzetten.
Ik wilde dat ook eigenlijk niet kwijt, maar ik verloor het langzaam maar zeker, tijdens mijn zoektocht naar invulling ervan.

En of hij er volgens mij is? Wat ik schrijf is echt niet allemaal persoonlijke ervaring (als dat geen contradictie is) hoor. Mijn belangstelling voor dit onderwerp heb ik wel al heel lang en heb er zo het een en ander over gelezen. Maar lezen of informatie opnemen op het intellectuele niveau is nog heel wat anders dan zelfrealisatie hoor!

Goed om dat wel te benoemen.
Komt de volgende vraag op.
Waarom zo uitleggend en verklarend over een ev. god of goddelijkheid spreken, als die er misschien helemaal niet is?
Of toch de god van de bekende religies zou kunnen blijken.
Het lijkt voor mij nu of je jezelf graag zou willen overtuigen.

Mijn belangstelling is ook altijd gebleven, maar ik hoop duidelijker af te kunnen bakenen, waar ik zelf sta en wat ik weet dat anderen geloven.
Het waarom van dat geloven blijft me boeien, omdat het zo menselijk is het speciale gevoel, dat bij tijd en wijle over hen komt, noem het een mystieke of spirituele ervaring, te willen invullen.
Maar lang niet iedereen heeft dat of kan dat ook begrijpen.

Overigens liet ik op de zin die jij citeert er nog een volgen. En die twee hangen samen.

Klopt, maar ik vind het niet altijd nodig om alles te quoten, tenzij het idee van cherry picking zou kunnen ontstaan.

marmot schreef:Als ik zie hoor en lees over de/het niet reduceerbare complexiteit van  alleen al de levende cel , moet er een ontwerp zijn, bij een ontwerp zie ik een ontwerper die ik ook God noem, een GOD  die samenvalt met de natuur als geheel
Die complexiteit kan  ook volgens mij niet verenigbaar zijn met het idee van evolutie..

Dat is een soort logica die alleen met creationisten gedeeld wordt.
Het wijst eerder naar een gebrek aan begrip wat evolutie nog feitelijk inhoudt dan naar het waarheidsgehalte van de creatie leer.

Verder zie ik alleen maar oorzakelijkheid waarbij de enige reden die ik kan bedenken is het OVERLEVEN....... I WIL SURVIVE van het individu de mens het dier en de plantenwereld.

Dan zal de mens toch ook een wolf blijken.

Dat wij elkaar daarbij nodig  hebben, samenleven,  is die niet reduceerbare en noodzakelijke complexiteit, zoals de CEL alleen kan functioneren door al zijn onderdelen als enzymen eiwitten enz.
Zo het grote zo het kleine.

Dat de mens een sociaal wezen en een kuddedier is, is ons wel duidelijk, maar eigenlijk hebben we maar heel weinig mensen om ons heen nodig.
Onze eigen groep is het belangrijkste en zal zich altijd blijven onderscheiden van een andere groep.
Is dat niet op de ene manier dan wel op een andere.
Je mag al blij zijn als het niet polariseert.

@ Mariakat

Mijn respect voor een vermogen dat je in staat stelt om uit
warrige redeneringen nog nuchtere conclusies te trekken.

 


marmot

Misschien heb ik voldoende tijd gehad de warrigheid in mijn eigen hoofd (een beetje) te klaren.
 

Evengoed kun je zeggen, dat ik ook aan cherry picking doe.
Ik haal eruit waarop ik wat weet te zeggen en voor de rest vraag ik nader of laat ik voor wat het is.

 

marmot schreef:Amor intellectualis Dei

Die verstandelijke liefde tot God zou die onvoorwaardelijke liefde kunnen inhouden.

Het woord zegt het eigenlijk.
De God die verstandelijk is gecreëerd.
Ik zou niet weten waar de relatie ligt met onvoorwaardelijke liefde.
Integendeel zelfs, zou ik zeggen, als je er tegelijkertijd de wetmatigheden in de natuur erbij haalt.
Zie eerdere berichten

Dus niet alleen om de gemoedrust van jezelf maar alleenal het besef dat alles is zoals het is omdat het niet anders kan zijn.

Als het dat niet is, waarom zou ik daar dan een god voor nodig hebben?

Hoi Maria
wie God wil leren zien zoals hij werkelijk is, wat men dan ook onder “God” moge verstaan, moet beginnen met zijn ideeën over of beelden van God op te geven. Net zoals om erachter te komen wie je wezenlijk bent, je elk idee over jezelf in de prullenbak stoppen.

Dat waren dus de twee zinnen waarvan ik zei dat ze samenhangen. Samenhangen in die zin dat zolang het ik, ego, het zelf of de persoonlijkheid nog bestaat (d.w.z. de identificatie ermee) het ONMOGELIJK is om God te leren zien.

Ik denk dat het beter is het woord "God " los te laten, het anders te benoemen, misschien heelhetal of alles wat is voor een beter begrip.



marmot

Het ware beter als we werkelijk in staat waren onszelf los te laten. Want als we de mystici van alle contemplatieve tradities van de mensheid mogen geloven, wordt dan pas Gezien wat onze ware identiteit is, namelijk de Grond en Bron van dat wat is. En dat dan pas de Onuitsprekelijke Vrede, Vreugde en Vrijheid en Liefde opbloeien.Niet zo vreemd dat dat(dat besef van ware identiteit dus) dan God of het goddelijke wordt genoemd.

Maar "geloven" van die mystici brengt je niet echt verder natuurlijk. Waar het om gaat is zelf te leren Zien wie we werkelijk zijn. En volgens de meeste, zo niet alle tradities lukt dat het beste in de aanwezigheid van een "magister spiritualis", een goeroe, iemand die dat besef al gerealiseerd heeft.

Guustaaf schreef:Hoi Maria
wie God wil leren zien zoals hij werkelijk is, wat men dan ook onder “God” moge verstaan, moet beginnen met zijn ideeën over of beelden van God op te geven. Net zoals om erachter te komen wie je wezenlijk bent, je elk idee over jezelf in de prullenbak stoppen.

Ik heb de tweede zin bewust weggelaten, omdat dit topic regelrecht op een religie topic afstevende, zoals altijd als het woord God gebruikt gaat worden.

Natuurlijk is het altijd zo, dat als je iets werkelijk wil leren doorgronden, er eerst een studie van moet maken en alles wat je eerder geleerd hebt (even) in de diepvries moet zetten.
Je aangeleerde weten en de indoctinaties tijdens dat leerproces hebben nl. altijd het nadeel dat de objectiviteit totaal verloren gaat, als je je bestaande kennis als basis wil gebruiken.

Samenhangen in die zin dat zolang het ik, ego, het zelf of de persoonlijkheid nog bestaat (d.w.z. de identificatie ermee) het ONMOGELIJK is om God te leren zien.

En dat zal zijn zolang ik leef.
Ergo.
Ik zal God nooit zien zolang ik leef.
Dat staat al in de Bijbel.

Niet hoor, kijk maar eens in de bergrede. Daar staat o.a. "zij zullen god zien"" HAHA

marmot schreef:Ik denk dat het beter is het woord "God " los te laten, het anders te benoemen, misschien heelhetal of alles wat is voor een beter begrip.

Ik denk het ook.
Ik heb dit ook pas zo kunnen ervaren sinds ik "God" heb losgelaten.
Heb het nog lang willen invullen met "God", maar ik ken geen goden, die niet een symbool zijn van dualisme.
Onze christelijke God bestaat als tegenhanger, of zelfs tegendeel van Satan.
In veel godendomreligies bestaan de goden om de hokjesgeesten te dienen.

Door het chinese taoïsme te bestuderen, leer je ook begrijpen.
Een levensbeschouwing maar geen religie.
Ik weet niet wat Spinoza daarvan heeft meegekregen, maar veel is herkenbaar.
Een onderdeel van het geheel als in:
Zoals de noordzijde van de berg niet los kan bestaan van de zuidzijde.
Niet van mezelf, maar in mijn studietijd (stukje oosterse filosofie) opgepikt.
Zoals het grassprietje onderdeel is van het grasveld. (die is wel van mezelf)
Als ik een foto van een grasveld maakt voor en nadat ik erover gelopen ben, dan is de tweede foto verschillend van de eerste foto, als niet elk grasprietje zich weer heeft opgericht.

Zo is de wereld ook niet hetzelfde zonder mij.
Een wat moeilijk te bevatten tekst in de Bijbel, "elk zandkorreltje is geteld", wordt dan duidelijker.
Geteld betekent in dit geval, dat wezenlijk van belang is voor het totaal beeld.

NB.
Dat ik niet in de Bijbelse persoonlijke God geloof, wil niet zeggen dat ik het geen zeer boeiende verzameling boeken vindt.
Dat wordt weleens vergeten, als men een hoeveelheid filosofie lektuur noemt.
Veel griekse tijdgenoten moet men kennen, maar men vergeet weleens, dat heel veel gedachtengoed parallel loopt.
Als Jezus geleefd heeft zoals hij beschreven wordt heeft hij van jongs af aan heel veel bestudeerd, dus vast ook de griekse schrijvers.

Guustaaf schreef:Niet hoor, kijk maar eens in de bergrede. Daar staat o.a. "zij zullen god zien"" HAHA

Maar goed, dat ik weet hoe ik de tekst moet vinden, want zulke gegevens neem ik niet aan zonder een bron opgave.  
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Mat+5%2C1-8%2C1&id18=1&pos=0&set=10&lang=nl

Je schreef het al lachend.
Als je de Bijbel kent dan weet je ook dat er veel schijnbare tegenstellingen in staan.
Die tegenstellingen zijn het duidelijkst als je losse teksten uitlicht en zg. verhalende teksten over wat is gebeurt of kan gebeuren vergelijkt met predikingen en parabels.

Als je de hele Bergrede leest, dan zul je dit ook niet kunnen ontkennen, dat je "iets zien" ook anders uit kunt, dan iets zien met de ogen.
Zoals iets inzien of inzicht krijgen.

http://www.biblija.net/biblija.cgi?q=heeft+God+gezien&idq=19&l=nl&set=10&q1=1&qall=1&qids=fffffffffffffffffffffff
Lees vooral de teksten van Johannes.
Ook in de context.

Guustaaf schreef:
En volgens de meeste, zo niet alle tradities lukt dat het beste in de aanwezigheid van een "magister spiritualis", een goeroe, iemand die dat besef al gerealiseerd heeft.

Hoeveel mystici kennen wij die dat geleerd hebben bij een goeroe?

Waarom zijn de mystici, die wij kennen uit de geschiedenis dan bijna allemaal eenlingen en zelfs kluizenaars?
Kwamen zij bijna alleen in de openbaarheid om te prediken?
Van hun privéleven tijdens zo'n periode in hun leven is niet veel meer bekend dan verhandelingen door hen geschreven.

Is het niet zo dat de Goeroe juist zijn eigen (vaak overweldigingen) mystieke ervaringen wil ventileren en verlichting wil prediken en mensen probeert te laten geloven, dat iedereen "verlicht" kan worden, als zij maar doen zoals hij?

Zijn in de gemeenschap der heiligen, versterkt het geloof, werd ook gezegd.
Het klinkt zoals mijn oude tante, ultra orthodox gelovig, vroeger zei.
Je moest zoveel mogelijk in de omgeving zijn van zg. "bekeerde mensen", want alleen daar "kon je het vinden".

Ik schreef Zien niet voor niks met een hoofdletter, waarmee ik dus inderdaad Inzicht , Awareness bedoelde. Natuurlijk kun je god niet met de ogen zien,'hij" is geen object.

We wat je opmerkingen over goeroes betreft, daarop kom ik nog wel eens terug.
Maar kan alvast wel zeggen dat ze zo goed als allemaal een goeroe hebben gehad.

Mariakat, die opmerking van jou: ( Zo is de wereld ook niet hetzelfde zonder mij.) is mij uit het hart gegrepen


Iedereen en alles..... DOETertoe.


marmot

Na teruglezing van vooral sommige reacties moest ik denken aan het fenomeen

"cognitieve dissonantie"


Cognitieve dissonantie is een psychologische term voor de onaangename spanning die ontstaat bij het kennisnemen van feiten of opvattingen die strijdig zijn met een eigen overtuiging of mening, of bij gedrag dat strijdig is met de eigen overtuiging, waarden en normen. Het gaat met andere woorden om de perceptie van onverenigbaarheid tussen twee cognities, waarbij het woord cognitie kan slaan op kennis, houding, emotie, geloof of gedrag. Volgens de theorie voelen mensen een sterke drang om dissonanties te verkleinen door hun opvattingen of gedrag aan te passen of te rationaliseren. Het tegenovergestelde van cognitieve dissonantie is cognitieve consonantie.


Wat zelden wordt bereikt, moet moeilijk zijn. Waarom zou anders een heil dat voor het grijpen ligt en dat men zonder moeite deelachtig kan worden, door bijna iedereen worden veronachtzaamd? Maar al wat voortreffelijk is, is blijkt toch evenzeer moeilik als zeldzaam.

Het gaat niet om het gelijk, maar om het geluk.

Marmot.