subject en object: Getuige-Bewustzijn

Een fragment van de Drik drisya viveka van Shankara

'De wereld die we zien en die wordt gezien door het oog, is object; het oog dat ziet is daarentegen subject. Maar dat oog, zoals het wordt gezien door de geest, is object, terwijl de geest die ziet subject is. De geest, met zijn gedachten waargenomen door het Zelf, is object, en het Zelf, is subject. Het Zelf echter kan geen object zijn, aangezien het door niets anders wordt waargenomen.'

Bovenstaande heb ik eens uitvoeriger, en wat mij betreft duidelijker gelzen bij Osho onder de kop Getuige-Bewustzijn. Daarover gaat dit topic

Die doe het in stapjes om de tekst niet de lang te laten zijn in een keer.

Het beschrevene is niet de beschrijver
het waargenomene is niet de waarnemer
het geziene is niet de ziener
het object is niet het subject.
Dit geldt voor de materiele wereld en dat begrijpt iedereen.

Maar het geldt ook voor de psychische realiteit.
Als je "jezelf"beschrijft
- dus je gedachten, gevoelens, herinneringen, wensen, verlangens of begeerten,
je fantasien, je gebruikelijke gedrags- en reactiepatroon -
beschrijf je ook iets dat je hebt waargenomen
Maar ook daarvoor geldt dat het beschrevene, het waargenomene, het geziene
niet de beschrijver, de waarnemer of de ziener is.

Dus als he zogenaamd "jezelf"omschrijft, ziet of waarneemt ben jij dat juist niet
Je zogenaamde zelf of ik, is net als de materiele dingen een object in het bewustzijn.

Even een opmerking tussendoor:(Het is overigens al heel wat als men in staat is een redelijke beschrijving van eigen gedrags- of reactiepatroon te geven. Voor zeer veel mensen zijn hun gedachten, gevoelens en gedragingen zo vanzelfsprekend dat men ze niet eens opmerkt. Men heeft dan dus niet in de gaten dat het juist dat diepingeslepen en dus min of meer automatische reactiepatroon is, dat hen voortdurend in de problemen brengt, hun klachten: angsten, stemmingsstoornissen, relatieproblemen enz. veroorzaakt)

Dat wat we "ik" noemen zijn we niet, want je kunt het waarnemen
En Jij bent niet het waargenomene, maar de Waarnemer, de Ziener, de Getuige, Bewust-zijn
.

En als je dan vraagt:
maar wie ben ik dan echt, wie of wat is mijn ware zelf
wie of wat is de Waarnemer, de Ziener of de Getuige, Bewustzijn?
heb je niet begrepen dat je het subject nooit tot object kunt maken
Je kunt de Getuige of Bewustzijn alleen zijn, niet waarnemen.
Als dat mogelijk zou zijn was het immers weer een object.

Van de Getuige of Bewustzijn kun je alleen zeggen wat het niet is
Niet dit, niet dat.
Het is niet-iets, no-thing, Niets.
Het is geen object.

Objecten verschijnen en verdwijnen in de grenzenloze ruimte van bewustzijn.
ze komen en gaan, ze zijn in de tijd, ze zijn tijdelijk.
Bewustzijn is geen object en staat buiten de tijd.

(n.b. ik spreek expres niet over het bewustzijn, omdat dat de suggestie geeft dat je het kunt substantieren, er een zelfstandignaamwoord van kunt maken. Van zelfstandige naamwoorden, woorden dus waar je de, het of een voor kunt zetten - de boom, het huis, het kind, een kikker enz - kun je met bijvoegelijke naamwoorden (de boom is groot, klein, lang, enz)van alles zeggen of door waarneming /onderzoek kennen. Met bewustzijn is dat niet het geval. Zoals gezegd kun je het alleen zijn , niet kennen.

Jij komt en gaat niet
Jij staat niet in de stroom
(de) Getuige is zich bewust van ruimte en tijd
maar is zelf vrij van ruimte en tijd
Het is tijdloos, eeuwig
Eeuwig is niet altijd durende tijd, maar volledig vrij van tijd.
(Het is)Niet geboren en zal nooit sterven

Je kunt er niets over zeggen, behalve in symbolische of metaforische taal, alleen in beeldspraak dus In het vervolg geef ik 5 voorbeelden van dergelijke metaforische spreken.

Voorbeeld 1.
Bewustzijn is als de blauwe hemel, waarin wolken drijven.
De wolken staan dan voor de uiterlijke en innerlijke objecten.
De heldere blauwe hemel is de achtergrond waartegen alles zich afspreelt.
Jij bent niet de wolken, maar de heldere blauwe hemel.
De wolken komen en gaan.
Jij blijft.

Voorbeeld 2.
Je kunt het vergelijken met Licht, waarin de objecten verschijnen
Jij bent het licht, niet de objecten die in dat licht gezien kunnen worden.

Voorbeeld 3.
Het kunt het vergelijken met het oog van een cycloon.
In een cycloon of wervelstorm, raast en tolt alles heen en weer om het oog of de kern.
Maar in dat oog zelf heerst volkomen rust, stilte, kalmte.

Voorbeeld 4.
Je kunt het vergelijken met een spiegel
Er kan zich van alles voor de spiegel afspelen:
-geboorte, dood, jeugd, ouderdom, honger, verzadiging -
Wat er ook gebeurt, alles speelt zich voor de spiegel af, nooit met de spiegel
Jij bent de spiegel.

Voorbeeld 5.
Je kunt het vergelijken met wakker-zijn tegenover slapen.
De diepste vorm van slapen is de droomloze slaap. Er is geen enkel bewustzijn, jhe bent in coma.
Dromen is natuurlijk ook slapen, maar je bent je van iets - illusies weliswaar - bewust.
Wakker zijn is beseffen dat wat je zag toen je droomde, niet echt was.
Vanuit het perspectief van Getuige-zijn,
zijn de zogenaamde wakkere mensen, nog steeds aan het dromen.
Ze leven in illusies, en beseffen niet wie ze zijn.

In het volgende tenslotte drie mogelijke misverstanden met betrekking tot Getuige-Bewustijn.

1. Er wordt niet gezegd dat je de objecten. b.v. de genoemde negatieve gevoelens, moet verdringen of wegstoppen. Dat heeft nog nooit geholpen en vergroot de problemen alleen maar, zoals elke psychotherapeut je kan vertellen. Niet verdringen, maar ze gadeslaan, ernaar kijken. Dan verdwijnen ze.

2. Een ander misverstand is dat je "jezelf"( je gebruikelijke gedachten, gevoelens, gedragingen, de persoonlijkheid), de innerlijke objecten dus, zou moeten verbeteren, veranderen, veroordelen of je er schuldig over te voelen. Nee, alleen er Getuige van zijn.

3. Een derde misverstand is dat het intellectuele begrijpen van een bovenstaand betoog over het Getuige-Bewustzijn, voldoende zou zijn voor een werkelijke transformatie. Maar dat is onzin. Je blijft dan alleen op het intellectuele, verbale nivo. Je kunt het verhaaltje navertellen, maar daarmee is hetnog geen realiteit in je eigen leven geworden.

Ik denk dat er geen subject zonder object kan bestaan en andersom.
Dat subject buiten de wereld van objecten valt die gekenmerkt wordt door bijvoorbeeld tijd en ruimte en causaliteit - en niet gekend kan worden - staat voor mij buiten kijf.
Maar dat is dan ook omdat het uiteenvallen in subject en object samen hangt met het kennen en waarnemen. Mooi beschreven hierboven, maar ik zie hier geen aanwijzing in voor een tweede (bovenzinnelijke of in ieder geval aparte) wereld.

De posting was ook niet bedoeld om het bestaan va een "aparte wereld' aan te tonen, maar om de diepste identiteit van de mens aan te duiden. Dus om aan te duiden dat wat we gewoonlijk ons ik, ons zelf of de persoonlijkheid noemen, niet onze diepste identiteit is. Ik kom hier in een ander topic nog eens uitvoerig op terug.

Het ego is een groot rotsblok dat op de bron ligt.
Ze verhindert het opborrelen, het opwellen van de bron.
Als je het rotsblok weghaalt, begint de bron onmiddellijk te spuiten.
Dat kan niet anders, dat is haar aard.
Van nature vloeit de bron over zodra het rotsblok weg is.
Je hoeft de bron niet te maken of aan te boren, de bron is er altijd al geweest.
Maar het rotsblok wil niet weg.
Het rotsblok zegt: "Ik blijf hier liggen
En wat zeur te trouwens over een bron? Er is geen bron!
Ik lig hier al eeuwen, ik kan het weten, er is geen bron!"
Het ego is het rotsblok dat de bron afsluit.

Wij mensen identificeren of vereenzelvigen ons met het complex van denken, voelen, verlangen, herinneren. Onze gedachtenstroom, gevoelsstroom, verlangensstroom, herinneringsstroom, al deze mentale activiteiten en het lichaam noemen we onze identiteit, onze persoonlijkheid, ons "ik"

De gedachtenstroom, de gevoelsstroom enz - kortom alles wat we onszelf of ik noemen - suggereert dat het iets substantieels is, dat het een kern, een ik heeft, die alles produceert.
De gedachtenstroom wordt dan "ik" denk, de gevoelsstroom wordt dan "ik" voel, de lichamelijke gewaarwordingen worden dan "ik" heb pijn, "ik" heb honger. Maar dat is niet zo. Dit tot subject maken van wat in feite mentale constructies zijn is de grote misvatting. Er zijn natuurlijk wel gedachten, gevoelens, herinneringen, lichamelijke sensaties maar geen "ik"
We zien het waargenomene aan voor de waarnemer. Of anders geformuleerd we identificeren ons met inhoud van het bewustzijn i.p.v. met het bewustzijn zelf.

Maar als het ïk" dan, zoals het boeddhisme zegt, een illusie is, dat het non-existentie is, wat of wie zijn we dan wel?

We zijn DAT wat WAARNEEMT, ZIET, KENT, BEWUSTZIJN.

Maar dat wat we Zijn: Bewustzijn, Waarnemendheid, Kennendheid kunnen we niet waarnemen, niet kennen, net zoals het oog zichzelf niet kan zien. Het is geen object, heeft geen vorm. Ooit bewustzijn gezien? We kunnen bewustzijn alleen zijn, niet kennen. In die zin kan niemand zichzelf ooit kennen. In die zin is de tekst op de tempel te Delphi  "Ken Uzelf" een onmogelijkheid.

Het bewustzijn bestuderen is dus een onmogelijkheid. Want het heeft geen eigenschappen.
Het lidwoord "het" suggereert weliswaar dat het een zelfstandignaamwoord is en er dus van alles en nog wat over gezegd of nader bepaald kan worden net als over alle zelfstandige naamwoorden. Het grote kind, het kleine kind, het dikke kind, het magere kind enz enz. Maar dat is niet zo. Dat wat we zijn - bewustzijn - en dat zijn we elke moment van de dag, is onpeilbaar.

Naar dat wat je (al) bent, hoef je dus niet opzoek te gaan. Worden wat je al bent is natuurlijk onzin. Hoewel vaak gesproken wordt over een spiritueel pad, of een spirituele weg, of spirituele oefeningen, wordt altijd ontkent dat er een pad of weg is, zodra men zich rerealiseerd heeft "het" (bewustzijn) altijd al te zijn geweest. Maar we vallen allemaal, "ik" natuurlijk ook (haha) zo snel terug in onze identificaties.