Trots op de rechtsstaat ----- 06/01/11
Albie Sachs, opperrechter bij het Zuid-Afrikaanse Constitutionele Hof:
.....................
...................................
...............................................
Sachs' belangrijkste juridische tekst vindt hij de gedragscode die hij in de jaren tachtig schreef voor
het ANC en die bepaalde hoe de bevrijdingsbeweging moest omgaan met gevangenen. In de ANC-trainingskampen
in Angola waren veronderstelde spionnen van het apartheidsregime gemarteld. ANC-leider in ballingschap
Oliver Tambo wilde dat daar een eind aan kwam en liet Sachs een reglement opstellen dat dit verbood.
Tijdens een ANC-conferentie in Zambia werd de tekst besproken en vooral de vraag of er uitzonderingen moesten
kunnen worden gemaakt. Sachs: 'Twee ANC-soldaten stonden op. De een zei: 'Geen uitzonderingen. Als je één
keer martelen toestaat, houdt het niet op.' De ander zei: 'Wij vechten voor het leven. Hoe kunnen we dan het
lichaam schenden van een mens, wat hij ook heeft gedaan?' Dat ik met mijn opleiding en achtergrond zo dacht,
was één ding. Maar dat twee jonge strijders dit zeiden, die hun leven konden verliezen door het werk van spionnen,
raakte me diep. De tekst werd aangenomen.'
Sachs is in 1965, toen hij als advocaat anti-apartheidsactivisten verdedigde, zelf opgepakt en gemarteld door
onthouding van slaap. Uiteindelijk stortte hij in en lag hij met zijn hoofd tussen de 'zwarte en bruine
schoenen' van zijn folteraars, die water over hem gooiden en zijn ogen opensperden 'met hun dikke
vingers'. Hij vertelde er uitgebreid over tijdens de eerste Koningsberger-lezing aan de Universiteit Utrecht,
de reden voor zijn komst naar Nederland.
Sachs was dan ook geschokt toen hij onlangs op een congres in de VS juristen een onderzoek zag presenteren over
de voor- en nadelen van marteling. 'In de trant van: een voordeel is dat je informatie krijgt, een nadeel dat je
er een slecht imago aan kan overhouden. Ik werd er misselijk van. Het was zó pijnlijk, ik kon bijna niet meer spreken.
'Zoiets kom je alleen in de VS tegen; in elk ander land zouden juristen op zijn minst pretenderen dat er ook een morele
kwestie speelt. Dat heeft te maken met de rol van het leger in de Amerikaanse maatschappij en de mate waarin juristen
de VS los zien van het waardenstelsel in de rest van de wereld. Ze zien hun land als uitzonderlijk.'In het
Hooggerechtshof van Amerika zijn de meeste rechters het eens met de regering-Obama, die marteling expliciet heeft
verboden, benadrukt Sachs. Behalve dan Antonin Scalia, een conservatieve, nog door Ronald Reagan benoemde rechter.
'Scalia zegt: als ergens een tijdbom ligt te tikken, en je kunt levens redden door informatie verkregen via marteling,
wat is dan het probleem? Ik ben het daar fundamenteel mee oneens. Ten eerste komt zo'n tikkende bom nooit voor,
hooguit in films. Maar vooral geldt dat je dan de morele kern, de basis van de maatschappij schendt.
Bij de toepassing van het recht kún je de resultaten niet afhankelijk maken van marteling.'
..........................................
...........................
...............
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/1789201/2011/01/06/Trots-op-de-rechtsstaat.dhtml
Index
