Klimaatveranderingen

De beroemde Kilimanjaro verliest zijn eeuwig witte top. De laatste ijsvelden verdwijnen in steeds hoger tempo. Het broeikaseffect is de logische verklaring.
Door onze redacteur Karel Knip
Rotterdam, 3 nov.

De ijsvelden op de Kilimanjaro, het hoogste bergmassief van Afrika, gaan hun laatste jaren in. Zij smelten steeds sneller af en kunnen binnen een paar decennia verdwenen zijn. Het zal dan voor het eerst in ruim elfduizend jaar zijn dat de Kilimanjaro zonder permanente ijskap zit. Een waterdichte verklaring voor het ijsverlies is er nog niet, maar het wordt steeds aannemelijker dat de klimaatopwarming door het broeikaseffect de hoofdrol speelt.
In de Proceedings of the National Academy of Sciences (early edition) van deze week brengt Lonnie Thompson met zijn collega’s een voortgangsrapportage over hun onderzoek aan de gletsjers van de Kilimanjaro. De geoloog Thompson, verbonden aan Ohio State University, onderzoekt al 35 jaar gletsjers buiten de poolgebieden, vooral rond de evenaar. Hij kreeg er in 2002 de Heineken-prijs van de Nederlandse KNAW voor. In dat jaar voorspelde hij in Science dat de drie resterende gletsjers op de Kilimanjaro vóór 2020 verdwenen zouden zijn.

De vraag is wat de oorzaak is van het ijsverlies. De Oostenrijkse geoloog Georg Kaser opperde in 2004 dat het samenhangt met de ongewone droogte die Oost-Afrika zou treffen. Die zou samengaan met verminderde bewolking en verhoogde zonne-instraling die vooral de vertikale zijwanden van de gletsjers zou treffen. Van belang is dat het een regionaal effect zou zijn.

Lonnie Thompson meent dat de wereldwijd stijgende temperatuur de aannemelijkste verklaring is. Alle gletsjers in de tropen worden snel korter en in de vochtigheid rond de Kilimanjaro is geen duidelijke trend waarneembaar. Zijn sterkste argument is dat het ijs nooit eerder smolt in 11.700 jaar.

Dat Kilimanjaro is uitgegroeid tot symbool van klimaatverandering, heeft vele redenen. Eeuwigheidswaarde had de berg al: Kilimanjaro is de hoogste berg van het Afrikaanse continent, nationaal symbool van Tanzania en een toeristische en alpinistische trekpleister van jewelste. De witte top is bovendien vereeuwigd door Ernest Hemingway. Zijn klassieker ‘De sneeuw van de Kilimanjaro’ gaat over een stervende man die nog eenmaal de witte bergtop wil zien.

Kaser benadrukt dat hij geen ‘klimaatscepticus’ is die twijfelt aan de opwarming van de aarde. “Maar de gletsjers van de Kilimanjaro acht ik niet geschikt als het icoon voor opwarming van de aarde die ze zijn geworden

'Het laatste ijs verdwijnt uit tropisch Afrika'


Bovenstaande is de kop van een halve pagina groot artikel in NRC van 3 november over het verdwijnen van het ijs op de Kilimanjaro. Wetenschapsjournalist Karel Knip gaat uitgebreid in op een artikel van Lonnie Thompson in de Proceedings of the National Academy of Sciences. Thompson meent sterke aanwijzingen te hebben dat de algemene opwarming van de aarde de schuld is van het terugtrekkend ijs op de Kilimanjaro. Nu zijn er wel een paar redenen te bedenken om Thompson niet zonder meer te geloven.
In de eerste plaats omdat hij probleemloos zijn medewerking heeft verleend aan de documentaire An Inconvenient Truth van Al Gore. Gezien de vele onwaarheden in deze docu en het sterk propagandistisch karakter ervan is enige reserve ten opzichte van Lonnie Thompson wel op zijn plaats.
Bovendien zijn er geen aanwijzingen dat de temperatuur nabij de Kilimanjaro de afgelopen decennia aanmerkelijk gestegen is, terwijl er juist na 1950 sprake is van een toegenomen smelt. Vanaf 1958 wordt nabij de berg het temperatuurprofiel van de troposfeer gemeten met behulp van weerballonnen. Op onderstaande grafiek zijn de resultaten weergegeven voor de hoogte van de top van de Kilimanjaro. Zoals te zien is er geen significante stijging van de temperatuur.

Maar er zijn meer bedenkingen. Knip haalt in zij artikel zelf het onderzoek van Georg Kaser uit 2004 aan, die de terugtrekking van het ijs niet in opwarming zocht maar in toenemende droogte in de regio. Opmerkelijk is dat Thompson geen trend gevonden heeft in de vochtigheid rond de berg. Jammer dat Knip niet ook de recente publicatie van Mölg noemt. Mölg c.s. toont nogmaals aan dat de massabalans van de gletsjers op de Kilimanjaro vooral erg gevoelig is voor luchtvochtigheid, neerslaghoeveelheid en bewolkingsgraad. Opmerkelijk is dat de ploeg van Mölg, in tegenstelling tot Thompson, dus wel de toenemende droogte in Oost Afrika als oorzaak ziet.

Bovenstaande grafieken tonen aan dat er wel degelijk sprake is van een afname van de neerslaghoeveelheden in de regio. De afname is het sterkst voor de MAM regens (maart april mei), en wat minder sterk voor de OND regens (oktober, november, december). Ook andere recente studies bevestigen de toenemende droogte in Oost Afrika de afgelopen eeuw (Hastenrath 2001, Hemp 2005, Funk et al 2008).
Als je de meest recente publicaties over de ijsbedekking van de Kilimanjaro bekijkt dan is duidelijk dat de onderzoeksresultaten van Thompson afwijken van veel andere, en dat er op zijn zachtst gezegd discussie is over de oorzaken van de ijssmelt. Het NRC (Karel Knip) had er daarom beter aan gedaan een genuanceerder artikel te publiceren dan het alarmistische verhaal dat uiteindelijk in de krant verscheen.
Rob de Vos www.klimaatgek.nl

Caspar schreef:kwalijk vind ik het dat er met gestolen mails getracht wordt de zaak te beïnvloeden.
degene die met gestolen materiaal op de proppen komt is ook verdacht van
manipulatie.

Hackers die hebben ingebroken in de systemen van Climate Research Unit, University of East Anglia in Engeland zijn ervandoor gegaan met ruim 61 MB aan e-mails waaruit blijkt dat onderzoekers doelbewust informatie achterhouden die de opwarming van de aarde tegenspreekt, en doelbewust onzin verkopen om aan te tonen dat de aarde niet aan het afkoelen is geweest de afgelopen tijd.

In de ruim duizend e-mails tussen een aantal vooraanstaande klimatologen en klimatologisch onderzoekers is bewijs te vinden dat ze niet alleen zouden sjoemelen met cijfers, maar ook doelbewust onderzoeksresultaten verzwijgen of wissen als het niet in het global climate change plaatje past.

Na de inbraak zijn de e-mails op een Russische site gezet en zodoende de hele wereld rondgegaan. Diverse Britse media noemen het, het grootste moderne schandaal. Ook de term Climategate lijkt zich in te burgeren. Uit: Fok

Pangaea schreef:Wie dacht dat wetenschappers objectief waren komt bedrogen uit.

Caspar schreef:Van Egmond vergelijkt het uitblijven van klimaatmaatregelen met het verzet tegen regelgeving rond
roken in de vorige eeuw. ‘Er spelen veel economische en politieke belangen mee. Als je iets aan het
klimaatprobleem wilt doen, heb je het over een totale omslag in de maatschappij. Economische groei
gaat niet meer op, onze energievoorziening moet radicaal anders. Dáár loopt de politiek omheen.’

Pangaea schreef:Op dergelijke cruciale momenten zal het pas duidelijk worden of we (echt) geleerd hebben van het verleden.

Socrates schreef:Ik heb niet het idee dat de mensheid iets geleerd heeft van het verleden en ik heb niet de verwachting dat dit ooit gebeuren zal.