Het rancuneuze gif, de opmars van het onbehagen - Ressentinent

Het rancuneuze gif, de opmars van het onbehagen





'Het rancuneuze gif gaat over een typisch kenmerk van de mens. Rancune, ook wel ressentiment of wrok genoemd, is een uiting van onvrede die zich kenbaar maakt door slachtoffergevoel, boosheid en beschuldigingen. De oorzaak van deze boosheid zoekt men in een ander. Deze treft het verwijt, heeft het gedaan en wordt dus als schuldig gezien. Daders laten zich altijd wel vinden, verdachtmaking is erg vindingrijk.

Het boek gaat in op de actualiteit van dit verschijnsel. Aan de hand van een groot aantal voorbeelden wordt duidelijk gemaakt, hoe rancune het samenleven kan ontwrichten. Ook nu infecteert dit gif de onderlinge verhoudingen in Nederland. Rancuneus gedrag dreigt zelfs normaal te worden en zich zonder schaamte te mogen uiten. Als de remmen wegvallen kan dit tot gevaarlijke uitwassen leiden, zoals het afwentelen van opgeklopte boosheid op gehele bevolkingsgroepen. Het spookbeeld van de jaren dertig dringt zich weer op.

Het rancuneuze gif biedt een analyse van dit probleem, maakt de vele gevaren duidelijk en wijst op mogelijke uitwegen.'
Aldus de uitgever in zijn aanbiedingsbrochure.

INHOUD:
Inleiding

1.
Geluk en onvrede
Een niet vastgelegd dier
Het verzinsel van geluk
2.
De gedrevenheid van het ressentiment
Het vermogen te vergeten
Het slachtoffer
3.
De tragische waarheid
Amor fati
De waarachtige leugen
De onwaarachtige leugen
4.
De geketende wil
Wilsvrijheid
Wils-sterkte
Wils-zwakte
5.
Triomf van de verzinnelijking
Melancholiek verlangen
Paranoia
6.
De furie van vernietiging
De vroege verlichting
Ontketende woede
7.
Marxistische gedrevenheid
Een laatste filosofie
Alles of niets
Messiaanse ijver
8.
De racistische verleiding
Racistische emancipatie
Nieuwe vijandschap
9.
De nationaal-socialistische beweging
Fascistische en volkse romantiek
Volksracisme
10.
Nazistische mateloosheid
Aanloop en escalatie
Obsessieve vijandbeleving
11.
Hedendaags ressentiment
12.
Melancholie en agitatie
De filosofische aanloop
De doem van de terreur
13.
De lokroep van het populisme
De gedachtewereld
Het complot van de elite
14.
Het einde der tijden
Een godsdienstige aanloop
De leefomgeving als slachtoffer
15.
De hatelijke misdadiger
Het menselijke van het kwaad
De keerzijde van de vrije wil
16.
Het lijdende dier
De amorele natuur
Het dier als schone schijn
17.
Zelfoverwinning
De waarheid die verlost
Een welwillend antwoord
Lessen uit een mythisch verleden
Literatuur

De schrijver, dr. Sybe Schaap, (1946) heeft een agrarische achtergrond en opleiding. Hij is tevens gepromoveerd filosoof en sinds 2007 Lid van Eerste Kamer der Staten Generaal namens de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD).
De partijleiding heeft de schrijver verzocht om deze filosofische publicatie uit te stellen. Schaaps boek over de rol van rancune in samenleving en politiek zou de lopende onderhandelingen van de liberalen met de PVV in het Catshuis kunnen verstoren, zo werd gevreesd.
Deze weinig liberale exercitie geeft in elk geval de actuele waarde en kracht van het boek aan. De schrijver is uiteraard niet op dat verzoek ingegaan. Het boek verschijnt op 20 maart 2012.

Ressentiment is een oorspronkelijk uit het Frans afkomstige term term die gebruikt wordt in de psychologie en filosofie. In het dagelijkse taalgebruik bedoelt men er haat of wrok mee. In de filosofie werd de term geïntroduceerd door de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900). In de reactie van de filosoof Max Scheler (1874-1928) op het werk van Nietzsche speelt de notie van ressentiment een centrale rol.

Ressentiment is een psychische zelfvergiftiging in het zich vergissen omtrent waarden. Deze auto-intoxicatie ontstaat altijd door een verkeerdheid in het streven, waardoor men voor goed of het beste gaat houden wat slecht of minder goed is. In zijn onmacht de waarde van de ander te realiseren gaat men de waarde van de ander negeren.

Ressentiment is een reactieve neiging: een emotioneel antwoord op iets dat zich heeft afgespeeld over een langere tijd. Het openbaart zichzelf hiermee als een emotionele reactionaire houding ten aanzien van alle wereldlijke ervaring. Het is het resultaat van onmacht. Een voorgaande emotionele toestand, die het gevolg is van emotioneel leed, wordt herbeleefd door de ressentiment-persoon. De ressentiment-persoon zoekt de oorzaak van zijn onmacht niet in zichzelf maar wijst een schuldige buiten zichzelf aan. Het kan gericht zijn tegen een persoon, hele klassen van mensen, sociale toestanden of zelfs het bestaan van de gehele mensheid.

De schrijver, dr. Sybe Schaap, (1946) heeft een agrarische achtergrond en opleiding. Hij is tevens gepromoveerd filosoof en sinds 2007 Lid van Eerste Kamer der Staten Generaal namens de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD).
De partijleiding heeft de schrijver verzocht om deze filosofische publicatie uit te stellen. Schaaps boek over de rol van rancune in samenleving en politiek zou de lopende onderhandelingen van de liberalen met de PVV in het Catshuis kunnen verstoren, zo werd gevreesd.
Deze weinig liberale exercitie geeft in elk geval de actuele waarde en kracht van het boek aan. De schrijver is uiteraard niet op dat verzoek ingegaan. Het boek verschijnt op 20 maart 2012.

In een gesprek met NRC zegt Schaap hierover:

'Ik heb ernstige bedenkingen bij bepaalde ontwikkelingen bij de PVV. Ik wil daarover meer inhoudelijk debat, ook met de PVV zelf. Maar ik wil onze politieke samenwerking met die partij niet ter discussie stellen. Ook ik houd me aan de afspraken die in het regeer- en gedoogakkoord zijn gemaakt.'

'De PVV hanteert formule die lijkt op jaren dertig vorige eeuw'
In de inleiding van zijn boek schrijft hij: "De hedendaagse rancuneuze boosheid krijgt gevaarlijke effecten nu deze gepolitiseerd raakt en de publieke ruimte verovert. De Partij voor de Vrijheid is een uitgesproken exponent van dit proces. De PVV hanteert een formule die veel lijkt op die uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Er worden vijandbeelden gecreëerd, beelden die duidelijk moeten maken hoezeer het eigen bestaan wordt bedreigd. De vijand loert niet alleen van buiten, maar heeft ook complotterende handlangers in het eigen domein. Externe vijanden te over: de Europese Unie, buitenlandse arbeiders, allochtonen, maar voor alles de Islam en de representanten daarvan."

ISBN 9789460360473

vraag ik me af hoe verlicht je moet of KAN zijn om absoluut geen last te hebben van rancuneuze gevoelens.